Układ z Schengen - został zawarty w miejscowości Schengen w Luksemburgu, 14 czerwca 1985 roku. Porozumienie znosi kontrolę osób przekraczających granice między państwami członkowskimi, a w zamian za to wzmacnia współpracę w zakresie bezpieczeństwa i polityki azylowej. Układ dotyczy również współpracy przygranicznej policji.
13 lipca 1984 roku Niemcy i Francja zawarły porozumienie w Saarbrücken. Była to dwustronna umowa w sprawie ułatwiania obywatelom obu państw przekraczania wspólnej granicy. Umowa ta dotyczyła jedynie kontroli na drogowych przejściach granicznych. Umową z Saarbrücken zainteresowały się kraje Beneluksu, mające już doświadczenie w funkcjonowaniu unii paszportowej. Wykorzystano więc część rozwiązań z Saarbrücken i zawarto nową umowę. W 1985 roku w miejscowości Schengen podpisano porozumienie o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach (tzw. Schengen I) między krajami Unii Gospodarczej Beneluksu, Francją i RFN. Umowa ta została zawarta poza wspólnotowym porządkiem prawnym.
Od 1986 r. wprowadzono zwykłą kontrolę wzrokową na granicy dokonywaną w stosunku do pojazdów przekraczających ją ze zmniejszoną prędkością. Natomiast 26 marca 1995 r. całkowicie zniesiono kontrolę na granicach. W 1995 r. na mocy układu z 1990 r. również Hiszpania i Portugalia stały się pełnoprawnymi członkami Grupy. Włochy, Grecja, Austria oraz pięć krajów nordyckich (Dania, Finlandia, Szwecja, Norwegia, Islandia) uzyskały wówczas status obserwatorów.
Układ jest otwarty dla wszystkich członków Unii Europejskiej. Wynikająca z niego swoboda przepływu osób wewnątrz tzw. strefy Schengen dotyczy nie tylko obywateli państw - sygnatariuszy, ale wszystkich osób wszelkiej narodowości i o dowolnym obywatelstwie, które przekraczają granice wewnętrzne na terenie objętym porozumieniem. Do układu Schengen należy obecnie trzynaście państw Unii Europejskiej. Islandia i Norwegia, wchodząca w skład Związku Paszportowego Krajów Nordyckich, są z grupą z Schengen stowarzyszone. Przyjęcie przepisów wynikających z Układu z Schengen jest jednym z wymogów uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej przez kraje kandydujące, tak więc w przyszłości strefa swobodnego, niekontrolowanego przepływu osób znacznie się powiększy i obejmie prawie całą Europę.
Kraje, które podpisały układ z Schengen i daty zniesienia kontroli granicznej - wejście w życie Schengen II:
Członkowie układu z Schengen z datami przystąpienia
* pierwsi członkowie układu z Schengen
o Belgia - 26 marca 1995 r.
o Francja - 26 marca 1995 r.
o Holandia - 26 marca 1995 r.
o Niemcy - 26 marca 1995 r.
o Luksemburg - 26 marca 1995 r.
o Hiszpania - 26 marca 1995 r.
o Portugalia - 26 marca 1995 r.
* państwa, które przystąpiły do strefy Schengen w roku 1997
o Włochy - 26 października 1997 r.
o Austria - 1 grudnia 1997 r.
* państwa, które przystąpiły do strefy Schengen w roku 2000
o Grecja - 26 marca 2000 r.
* państwa, które przystąpiły do strefy Schengen w roku 2001
o Dania Dania - 25 marca 2001 r.
o Finlandia Finlandia - 25 marca 2001 r.
o Szwecja Szwecja - 25 marca 2001 r.
* państwa, które przystąpiły do strefy Schengen w roku 2001, ale pozostają poza Unią Europejską
o Islandia - 25 marca 2001 r.
o Norwegia - 25 marca 2001 r.
* państwa, które przystąpią 21 grudnia 2007 r. (przejścia lądowe i morskie) i 29 marca 2008 r. (lotniska, wraz z nowym rozkładem lotów):
o Czechy
o Estonia
o Litwa
o Łotwa
o Malta
o Polska
o Słowacja
o Słowenia
o Węgry
Państwa, które chcą przystąpić do SCHENGEN
* państwa, których przystąpienie do strefy Schengen planowane jest na 1 listopada 2008 r.:
o Szwajcaria
o Liechtenstein
* inni sygnatariusze umowy:
o Bułgaria (2011)
o Cypr (2009)
o Rumunia (2011)
Zainteresowani członkostwem
* Watykan Watykan